De lezing wordt gehouden door de heer ing. J K Berends, oud medewerker Provinciale Waterstaat Groningen, en gaat over de aanleg van een nieuwe waterweg dwars door de Dollard heen!
Ik ben verbaasd, ik dacht dat het over de polder Breebaart zou gaan maar het gaat over een kanaal waaraan men begin jaren '70 gewerkt heeft en dat er nooit gekomen is. Naarmate de lezing vordert begrijp ik dat Breebaart een nevenproduct van die waterweg is, een fantastisch verhaal!
Er moet een vaarwater komen van Nieuwe Statenzijl naar de punt van Reide, onderlangs in de Dollard, met een buitendijk aan de zeekant, een nieuwe inpoldering tegen de Kerkhoven -, Coenraad - en Reiderwolder Polder aan. Het kanaal wordt verbonden met de Westerwoldse A en zal de Eems instromen via een nieuw te bouwen spui/schutsluis dwars door de Punt van Reide, vlak bij waar nu Buitenplaats Reidehoeve staat.
Hiermee wordt de afwatering verbeterd van een groot gebied in Oost-Groningen en Drente. Het plan (1A) behelst de inpoldering van ongeveer 1000 ha met dijken op Delta hoogte en een afwateringskanaal door de nieuwe polder met een lozingspunt op de Punt van Reide (= diep water).
Ing. J. K. Berends heeft aan dit waterstaatkundige project gewerkt.
Men begon met de sluis door de punt van Reide en de aanleg van een dijk richting Kerhovenpolder. Een boeiend verhaal o.a. over de techniek hoe een zandlaag aan te brengen dwars door een metersdiepe sliklaag om vaste ondergrond voor de nieuwe dijk te krijgen.
Organisaties op gebied van natuur, milieu en landschapsbeheer kwamen in actie en een aantal personen verenigden zich in de "Werkgroep Dollard". Alle door de werkgroep verzamelde informatie is gebundeld in hun boek Dollard, portret van een landschap, verschenen in 1974 dat ik kocht via internet bij een antiquariaat:
De bedoeling van de uitgave is te voorkomen dat deze waterstaatkundige werken worden uitgevoerd ten koste van een 'ernstige aantasting van het leefmilieu'.
Op de binnenkant van de omslag staat te lezen:
* Onvervangbare natuurgebieden zullen worden beschermd.
* Het kabinet zal niet aarzelen diverse voorgenomen en in uitvoering zijnde werken opnieuw in overweging te nemen.
Regeringsverklaring kabinet Den Uyl, 28 mei 1973
Verschillende kaarten, waaronder plan 1A zoals hierboven beschreven, zijn in dit boek terug te vinden:
In het artikel van Prof. Dr. D Bakker, Betekenis van de Dollard voor plant, dier en mens, wordt dit estuarium vergeleken met de kweekvijver van Charles Darwin: een enorm genenreservoir gecombineerd met een zeer grote voedselrijkdom. Hij beschrijft de uniekheid van dit estuarium en geeft als voorbeeld de Zeeasterpopulatie die nergens ter wereld op zo'n grote schaal voorkomt.
Uiteindelijk heeft waterstaatkundige werken haar plannen moeten opgeven.
Op de site van het digitale boerderijenboek staat te lezen:
In het voorjaar van 1983 komt de minister van Verkeer en Waterstaat mevr. Smit-Kroes bij een bezoek met de definitieve oplossing. Er wordt een convenant gesloten betreffende de financiering van de uit te voeren werken:
- het Waterschap Fiemel brengt de zeedijken op Deltahoogte.
- het Waterschap Reiderzijlvest krijgt vergrote zeesluizen bij Nieuwe Statenzijl en een goede buitengeul.
De reeds aangelegde sluis door de Punt van Reide is weer afgebroken en het reeds gebouwde stuk dijk wordt gebruikt om natuurgebied Breebaart in te polderen. Geluk bij een ongeluk?
De aanwezigen bij de lezing zijn voorstanders van inpoldering: het was een verkeerd besluit. Een besluit met behulp van stedelingen die geen verstand hebben van de strijd van de Oldambster boeren tegen het water, vooral de stedelingen uit het westen van het land die er (op afstand!) sentimentele milieugevoelens op na houden als 'behoud van ongerepte natuur'.
Ik maak kennis met de heer Tjark Tijdens, zoon van Boelo. Het boerengeslacht Tijdens speelt een hoofdrol in het prachtige boek De graanrepubliek van Frank Westerman. In dit boek wordt de strijd tussen waterstaatkundige werken en milieubeweging uitvoerig beschreven, vooral vanuit het standpunt van de Oldambster boeren.
Op het projectiescherm vertoont de heer Berends een foto van Frank Westerman en kondigt de uitgave aan van een boek waarin ongetwijfeld een heel andere visie verkondigd wordt dan die van de milieubeweging: eind dit jaar bij uitgeverij Profiel in Stedum.
Literatuur:
Werkgroep Dollard: Dollard - Portret van een landschap (1974)
Frank Westerman: De graanrepubliek (1999/2011)
Aafke Steenhuis: Stemmen van Groninger dijken (2006)
Najaar 2011 uit te komen boek bij uitgeverij profiel in Stedum
